Şöyle başlayalım. Ukrayna savaşının başlamasının ardından iki yıl geçti. Başta Brüksel olmak üzere Avrupa başkentlerinde esen bambaşka bir hava var. Hafızasında savaş olmayan bir nesil, her gün yepyeni bir gerçekle ve bu gerçeğin oluşturduğu endişeyle, korkuyla, belirsizliklerle yüzleşiyor. Rusya bir sonraki dünya savaşı konusunda sürekli uyarıda bulunuyor. Askeri kapasite ve savunma stratejileri, enerji tedariki veya uzun vadeli jeopolitik konumlanma gibi konular, Avrupa’nın artık öncelikli konuları.

* * * *

Uluslararası siyaseti takip edenler bilir. Etmeyenler de duymuş olabilir. Pazartesi günü 25'ten fazla devlet başkanı ve hükümet temsilcisi, Paris’te Devlet Başkanlığı resmi konutu Elysee Sarayı‘nda bir araya geldi. Gündemde şu soru vardı: Ukrayna nasıl desteklenebilir veya Rusya’ya karşı savunulabilir? Peki Avrupa Birliği aracılığıyla – ABD olmadan da mı? Toplantı daha başlamadan "gerçekten önemli" olarak nitelendirildi. Emmanuel Macron‘un, Avrupa için zihinsel bir dönüm noktasının müjdesini vermek istediği söylendi.

* * * *

Gerçekten 'dönüm noktası' duyurusu Pazartesi gece yarısından kısa bir süre önce geldi. Siyasi gözlemciler akşam saatlerinde bu toplantıda büyük bir başarı olmayacağını düşünürken büyük sürpriz geldi. Macron, basın toplantısında Ukrayna‘nın Rusya'ya karşı savaşı kazanmasına yardımcı olmak için Avrupa birliklerini Ukrayna'ya gönderme olasılığından bahsetti. Asker gönderilmesi konusunda anlaşmaya varmadıklarını ancak bu ihtimalin toplantıda açıkça tartışıldığını söyledi. Gerçekten büyük bir sürpriz oldu.

* * * *

İki yıl önce Rusya ile Ukrayna arasında arabulucu rolüne soyunan ancak bunu gerçekleştirmeyince güvercinlikten Avrupa'nın en şahin seslerinden birine dönüşen Macron, şimdi de 'Ukrayna'ya kara birlikleri' önerisiyle bir tabuyu yıktı. Hem AB liderlerini hem de Rusya‘yı şaşırttı. Bunun bir dış politika gafı olmadığı söyleniyor. Gerçi çok sayıda Avrupalı yetkili, Avrupa başkentleri, NATO genel sekreteri böyle bir öneriye karşı çıktı, Macron'un önerisini hemen reddetti, ama şimdi asıl sorulması gereken soru şu; Fransa cumhurbaşkanı bu sözleriyle/girişimiyle neyi başarmak istiyor?

* * * *

Macron, Rusya'nın önümüzdeki yıllarda muhtemelen Ukrayna'nın ötesine saldırarak Avrupa'nın kolektif güvenliğini tehdit edeceğini iddia ediyor. Rusya devlet başkanı Putin’in tutumunun sadece Ukrayna için değil, Avrupa için varoluşsal bir tehdit olduğunu öne sürüyor. Bu yüzden Paris'te yaptığı açıklamada, "Rusya'nın bu savaşı kazanmamasını sağlamak için gereken her şeyi yapacağız" dedi. Siyasi gözlemcilere göre, Macron Avrupa Merkez Bankası eski başkanı Mario Draghi'nin mali kriz sırasında Euro‘yu kurtarmak için "ne pahasına olursa olsun" vaadi gibi bir anı yeniden yaratmaya çalışıyor.

* * * *

Başkan Macron neyi hedefliyor? Fransız Uluslararası İlişkiler Direktörü Thomas Gomart, The Financial Times gazetesine şöyle demiş; "Macron, Avrupa için bir hakikat anına yaklaştığımıza ve Avrupa’nın gerçek bir jeopolitik güç olarak hareket etme yeteneğinin tehlikede olduğuna inanıyor. Trump'ın zaferi ve aşırı sağın Avrupa seçimlerindeki başarısı, her ikisi de gerçekleşirse, Avrupa'nın stratejik sonunu getirebilir." Evet, Macron’un acele edip büyük oynamaya çalıştığı belli. Donald Trump'ın ikinci dönemi kazanma ihtimaline karşı kendisinin de birleşik bir Avrupa'nın sembolik lideri olarak öne sürmeye çalışıyor gibi görünüyor.

*

Tüm gelişmeleri bir yana koyarsak, bence asıl sorun şu; Böylesine kritik bir dönemde Avrupa’nın yüz yüze olduğu önemli sorun liderlik. Avrupa Birliği’nin iki temel kurucu ülkesi olan Almanya ve Fransa’da mevcut durumda toplumu ikna edici veya uluslararası arenada güçlü liderler bulunmaması, Avrupa siyaseti açısından büyük bir eksiklik olduğu apaçık görülüyor. Normal siyasi ve ekonomik ortamlarda veya normal işleyişte lider ihtiyacı fazla hissedilmiyor. Ancak Ukrayna savaşı gibi geniş çaplı etkiye sahip krizlerde, liderlik, hakikaten çok daha fazla ihtiyaç duyulan bir özellik olarak ortaya çıkıyor. Politikaları kendi ülkesinde de sert tartışmalara neden olan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Avrupa açısından birleştirici bir lider olma konumundan oldukça uzak. Çabaları Avrupa’da karşılık bulmuyor.